معرفی رشته میکروبیولوژی: مزایا و معایب و درآمد میکروبیولوژی

رشته میکروبیولوژی در مورد دنیای زیر میکروسکوپه!  توی این رشته شما همه چیز رو در مورد موجودات ریز میکروسکوپی، عملکردشون، نقش اون‌ها توی سلامتی و بیماری و کاربردشون توی صنایع مختلف یاد میگیرین. این رشته یه حوزه جذاب در علوم زیستیه؛ این رشته به مطالعه ارگانیسم‌های میکروسکوپی مثل باکتری‌ها، قارچ‌ها، تک‌سلولی‌ها و حتی ویروس‌ها می‌پردازه! این علم همچنین شامل تحقیقات در مورد رفتار، تکامل، بیوشیمی و فیزیولوژی این میکروارگانیسم‌ها است. همچنین، میکروبیولوژی در زمینه آسیب‌شناسی بیماری‌هایی که این میکروارگانیسم‌ها در سایر موجودات ایجاد می‌کنند نقش مهمی دارد.

رشته میکروبیولوژی یه رشته کاربردیه و بازار کار خوبی داره! فارغ التحصیلان این رشته می‌تونن توی جاهای مختلفی مثل آزمایشگاه‌های تشخیص طبی، بیمارستان‌ها، شرکت‌های داروسازی و … کار کنن؛ اگر به دنیای زیر میکروسکوپ، موجودات ریز و نقششون توی سلامتی و بیماری علاقه دارین، برای آشنایی با رشته میکروبیولوژی ادامه مطلب رو از دست ندین.

گرایشهای رشته میکروبیولوژی

توی رشته میکروبیولوژی، دنیای زیر میکروسکوپ رو به شاخه‌های مختلفی تقسیم می‌کنن تا بشه هر کدوم رو با دقت بیشتری بررسی کرد. دسته‌بندی‌های کلی گرایش‌های میکروبیولوژی توی دو بخش اصلی هست:

میکروبیولوژی محض

• میکروب شناسی عمومی؛ این گرایش پایه و اساس شناخت انواع میکروارگانیسم‌ها، نحوه زندگی، تولید مثل و متابولیسمشون رو تشکیل می‌ده.
• باکتری شناسی؛ باکتری‌ها رو به عنوان پرشمارترین و مهم‌ترین گروه میکروارگانیسم‌ها، از نظر ساختار، فیزیولوژی و نقششون توی سلامتی و بیماری انسان‌ها، حیوانات و محیط زیست بررسی می‌کنه.
• ویروس شناسی؛ ویروس‌ها که یه جورایی ترکیبی از موجود زنده و غیرزنده هستن، توی این گرایش حسابی زیر ذره‌بین قرار می‌گیرن.
• قارچ شناسی؛ دنیای قارچ‌ها، کپک‌ها و مخمرها که هم می‌تونن مفید و هم مضر باشن، موضوع مطالعه این گرایشه.
• ایمونولوژی؛ سیستم ایمنی بدن چطور با میکروارگانیسم‌ها مبارزه می‌کنه؟ این سوالی هست که توی ایمونولوژی بهش جواب داده می‌شه.
• ژنتیک میکروبی؛ راز و رمزهای وراثت و تغییرات ژنتیکی در میکروارگانیسم‌ها رو توی این گرایش میشه کشف کرد.

میکروبیولوژی کاربردی

• میکروبیولوژی پزشکی؛ میکروب‌های بیماری‌زا و روش‌های تشخیص، درمان و پیشگیری از بیماری‌های عفونی رو توی این گرایش بررسی می‌کنن.
• میکروبیولوژی دامپزشکی؛ همونطور که از اسمش پیداست، به میکروب‌های بیماری‌زا در حیوانات و روش‌های کنترلشون می‌پردازه.
• میکروبیولوژی صنعتی؛ از میکروارگانیسم‌ها توی صنایع مختلفی مثل تولید آنتی‌بیوتیک، فرآورده‌های غذایی، تصفیه فاضلاب و … استفاده می‌شه که توی این گرایش بهش پرداخته می‌شه.
• میکروبیولوژی خاک؛ نقش حیاتی میکروارگانیسم‌ها توی حاصلخیزی خاک و کشاورزی رو توی این گرایش یاد می‌گیرید.
• بیوتکنولوژی؛ از علم میکروبیولوژی برای تولید محصولات و فرآیندهای جدیدی مثل داروها، آنزیم‌ها، سوخت‌های زیستی و … استفاده می‌کنه.

انتخاب گرایش توی رشته میکروبیولوژی به علایق و بازار کار مورد نظرتون بستگی داره؛ اگه به دنیای بیماری‌ها و روش‌های مبارزه باهاشون علاقه دارید، میکروبیولوژی پزشکی یا دامپزشکی می‌تونه انتخاب خوبی باشه! اگه به دنبال یه شغل با درآمد بهتر توی صنایع مختلف هستید، میکروبیولوژی صنعتی یا بیوتکنولوژی انتخاب بهتری میتونه باشه. اگه دوستدار محیط زیست هستید و می‌خواید به حفظ خاک و حاصلخیزیش کمک کنید؛ پس میکروبیولوژی خاک منتظر شماست!

آیا از رشته میکروبیولوژی میشه به رشته ژنتیک رفت؟

انتقال از رشته میکروبیولوژی به رشته ژنتیک امکان‌پذیره! رشته میکروبیولوژی و ژنتیک هر دو در حوزه علوم زیستی قرار دارندو دارای اشتراکات زیادی در زمینه‌های تحقیقاتی و مطالعاتی هستن.  ژنتیک به عنوان یکی از گرایش‌های رشته زیست‌شناسی سلولی و مولکولی، نقش عمده‌ای در صنعت، پزشکی، کشاورزی و سایر حوزه‌ها داره. از اونجایی که میکروبیولوژی هم به مطالعه میکروارگانیسم‌ها و فرایندهای مرتبط با آن‌ها می‌پردازه، دانش‌آموختگان این رشته می‌تونن با داشتن پایه‌ای قوی در زیست‌شناسی و میکروبیولوژی، به رشته ژنتیک وارد بشن و در آن ادامه تحصیل بدن.

برای ورود به این رشته میتونین توی کنکور کارشناسی ارشد، در رشته ژنتیک شرکت کنین و با قبولی در این رشته، وارد دنیای ژنتیک بشین. البته باید دروس پایه مرتبط با ژنتیک مثل زیست سلولی و مولکولی، بیوشیمی و … رو هم داشته باشید و یا تو طول دوران کارشناسی تون این دروس رو به صورت آزاد پاس کنین.

همچنین، ژنتیک میکروبی که آمیخته‌ای از میکروبیولوژی و مهندسی ژنتیک است، به مطالعه ژنتیک موجودات میکروسکوپی می‌پردازه و این نشان‌دهنده ارتباط نزدیک بین این دو رشته است. بنابراین، با توجه به اشتراکات موجود و امکان انتقال دانش و مهارت‌ها بین این دو رشته، تغییر گرایش از میکروبیولوژی به ژنتیک کاملاً ممکن و معمول است. اگر به دنبال این تغییر هستین، توصیه می‌شود که با مشاوران تحصیلی و اساتید دانشگاه در این زمینه مشورت کنید تا اطلاعات دقیق‌تر و راهنمایی‌های لازم را دریافت کنین.

همچنین، می‌تونین در رشته‌های مرتبط مثل بیوتکنولوژی، علوم سلولی و مولکولی یا میکروبیولوژی مولکولی هم شرکت کنین و با گذراندن واحدهای جبرانی، مسیر خودتون رو به سمت ژنتیک در مقاطع بالاتر هموار کنید.

درآمد کارشناس میکروبیولوژی

درآمد یک کارشناس میکروبیولوژی به عوامل مختلفی از جمله سطح تحصیلات، میزان تجربه، محل کار و… بستگی داره. به طور کلی، کارشناسان میکروبیولوژی حقوق پایه کمتری نسبت به کارشناسان ارشد یا دکترا دارند. با گذراندن دوره کارشناسی ارشد، دانش و مهارت تخصصی خود را در یک زمینه خاص از میکروبیولوژی، مانند میکروب‌شناسی پزشکی، میکروب‌شناسی محیطی یا میکروب‌شناسی صنعتی، ارتقا می‌دید و می‌تونید حقوق بیشتری دریافت کنید. و در آخر، دکترا در میکروبیولوژی به شما امکان می‌ده تا در بالاترین سطح به عنوان محقق، استاد دانشگاه یا مدیر آزمایشگاه کار کنید و به حقوق و مزایای قابل توجهی دست پیدا کنید.

بدیهیه که هر چه سابقه کار شما بیشتر باشه، به طور کلی حقوق بیشتری دریافت میکنید. کار در زمینه‌های تخصصی یا چالش‌برانگیز مانند کار با عوامل بیماری‌زا خطرناک یا انجام تحقیقات پیشرفته، می‌تونه منجر به افزایش درآمد بشه. علاوه بر این، کارشناسان میکروبیولوژی که در مناطقی با هزینه زندگی بالا کار می‌کنند، حقوق بیشتری نسبت به کارشناسانی که در مناطقی با هزینه زندگی پایین‌تر کار می‌کنند، دریافت می‌کنند. همچنین، فرصت‌های شغلی در برخی از مناطق ممکنه بیشتر از مناطق دیگه باشه که این امر می‌تونه بر سطح حقوق تأثیر بذاره. مثلا کار در سازمان‌های بزرگ و بین‌المللی، معمولاً مزایای بیشتری به همراه داره و ممکنه حقوق بالاتری هم داشته باشه.

با این حال، درآمد یک کارشناس میکروبیولوژی درحال حاضر (خرداد 1403)، در شهری مثل کرج و اطراف تهران حدود 10 تا 15 میلیون و به طور متوسط 12 میلیون برآورد شده است.

مزایا و معایب رشته میکروبیولوژی ژنتیک

رشته میکروبیولوژی پر از مزایا و فرصت‌های جذاب برای دانشجوها و فارغ‌التحصیلانش هستش. تحصیلات این رشته، نقش مهمی توی سلامتی، بیماری، محیط زیست و صنایع مختلف داره. توی این رشته، مدام چیزهای جدیدی یاد می‌گیری و با چالش‌های علمی مختلفی روبرو می‌شی که حل کردنشون می‌تونه حسابی لذت‌بخش باشه.

مزایا میکروبیولوژی

یکی از مهم‌ترین کاربردهای میکروبیولوژی، توی تشخیص، درمان و پیشگیری از بیماری‌های عفونیه؛ با مطالعه میکروب‌های بیماری‌زا، دانشمندان می‌تونن راه‌های جدیدی برای مبارزه با این بیماری‌ها پیدا کنن و به نجات جان انسان‌ها کمک کنن. علاوه بر موارد گفته شده، فارغ‌التحصیلان میکروبیولوژی می‌تونن توی جاهای مختلفی مثل آزمایشگاه‌های تشخیص طبی، بیمارستان‌ها، شرکت‌های داروسازی، شرکت‌های غذایی، انستیتوهای تحقیقاتی و حتی توی صنعت نفت و گاز کار کنن. تقاضا برای متخصصان میکروبیولوژی توی این روزها زیاده و به همین دلیل، این رشته می‌تونه یه شغل با درآمد خوب و باثبات رو براتون تضمین کنه.

همونطور که گفته شد، رشته میکروبیولوژی فقط محدود به کار توی آزمایشگاه نمی‌شه! میکروبیولوژیست‌ها می‌تونن توی زمینه‌های مختلفی مثل بیوتکنولوژی، تولید مواد غذایی، داروسازی، کشاورزی و حتی پزشکی قانونی هم فعالیت کنن. این تنوع، میکروبیولوژی رو به یه رشته خلاقانه و جذاب تبدیل کرده که می‌تونه هر روز چیزهای جدیدی رو بهت یاد بده.

یه خبر خوب اینکه، با داشتن مدرک میکروبیولوژی، می‌تونی توی رشته‌های مختلفی مثل ژنتیک، بیوتکنولوژی، ایمونولوژی، ویروس‌شناسی و قارچ‌شناسی هم در مقاطع بالاتر ادامه تحصیل بدی. این موضوع بهت یه دید وسیع‌تر از دنیای علم و یه پله ترقی عالی برای رسیدن به اهدافت می‌ده. علاوه بر همه اینها، میکروبیولوژی یه رشته شناخته شده در سراسر دنیاست و به همین دلیل، با داشتن مدرک این رشته می‌تونی توی کشورهای مختلف دنیا هم کار کنی. این موضوع می‌تونه یه فرصت عالی برای تجربه فرهنگ‌های مختلف و پیشرفت توی شغلت باشه.

معایب میکروبیولوژی

مثل هر رشته دیگه ای، میکروبیولوژی هم معایب و چالش‌های خاص خودش رو داره! قبل از انتخاب این رشته، باید با این معایب هم آشنا باشی تا بتونی یه تصمیم درست و منطقی بگیری.

میکروبیولوژی یه رشته سخت و فشرده هستش که به مطالعه و کار عملی زیادی نیاز داره؛ دروس این رشته شامل مباحث مختلفی مثل زیست‌شناسی، شیمی، فیزیک، ریاضی و … میشه که باید با تسلط کافی به این مباحث، بتونی توی آزمایشگاه‌ها کار کنی و مفاهیم علمی رو به کار عملی تبدیل کنی. توی بعضی از گرایش‌های میکروبیولوژی، مثل میکروبیولوژی پزشکی، باید با میکروارگانیسم‌های بیماری‌زا کار کنی که این کار می‌تونه خطرناک باشه. به همین دلیل، نیاز به مراقبت زیاد و مهارت بالا داره و لازمه نکات ایمنی رو رعایت کنی تا از ابتلا به بیماری‌های عفونی جلوگیری کنی.

با وجود تنوع شغلی که توی قسمت مزایا برای این رشته گفتیم، اما بازهم بخش زیادی از کار میکروبیولوژیست‌ها توی آزمایشگاه‌ها انجام می‌شه که می‌تونه برای بعضی افراد یه محیط خسته‌کننده و تکراری بشه. علاوه بر این، در مقایسه با برخی رشته‌های دیگه، حقوق و مزایای فارغ‌التحصیلان میکروبیولوژی در ایران معمولاً پایین‌تره. البته این موضوع می‌تونه به سابقه کار، محل کار و تخصص شما هم بستگی داشته باشه.

با وجود اینکه تقاضا برای متخصصان میکروبیولوژی توی کشور وجود داره، اما بازار کار این رشته رقابتیه و پیدا کردن شغل مناسب، به خصوص برای فارغ‌التحصیلان مقاطع پایین‌تر، می‌تونه سخت باشه. به همین دلیل، برای اینکه توی این رشته بتونی به یه جایگاه خوب و پردرآمد برسی، معمولاً به ادامه تحصیل در مقاطع بالاتر مثل کارشناسی ارشد و دکتری نیاز داری. این موضوع به معنای صرف زمان و هزینه بیشتره.

میکروبیولوژی بدون کنکور

آیا امکان ورود به رشته میکروبیولوژی بدون کنکور وجود داره؟ بله، خوشبختانه امکان ورود به رشته میکروبیولوژی بدون کنکور در ایران وجود داره. دو دانشگاه اصلی که در حال حاضر این امکان رو برای دانشجوها فراهم می‌کنن، دانشگاه آزاد اسلامی و دانشگاه پیام نور هستن.

برای ورود به این رشته دردانشگاه آزاد در مقطع کارشناسی، نیاز به داشتن دیپلم متوسطه نظام قدیم یا جدید، عدم غیبت و فرار از خدمت سربازی (برای آقایان) و عدم محرومیت از تحصیل در دانشگاه‌ها و مؤسسات آموزش عالی دولتی و آزاد دارید. دانشگاه‌های آزاد برای این رشته معمولا در نیمسال دوم هر سال تحصیلی ( بهمن ماه)، پذیرش دانشجو دارن. اما لازمه که حتما از دانشگاه مورد نظرتون، اطلاعات بیشتری رو بدست بیارین.

شرایط پذیرش در دانشگاه پیام نور نیز مانند دانشگاه‌های آزاد اسلامیه ما در دانشگاه پیام نور معمولا در هر دو نیمسال پذیرش دانشجو انجام میشه. در این حالت هم، لازمه که حتما تحقیق و بررسی بیشتری در مورد دانشگاه مدنظرتون داشته باشین. میتونین به سایت سازمان سنجش آموزش کشور یا سایت سنجش و پذیرش دانشگاه آزاد اسلامی مراجعه کنین.

آزمایشگاه میکروبیولوژی چیست؟

یه قسمت جالب و هیجان انگیز از این رشته، واحدهای عملی و کارهای آزمایشگاهی هستش. قراره تو آزمایشگاه میکروبیولوژی چی یاد بگیری؟ توی بخش میکروب‌شناسی، با انواع مختلف باکتری‌ها، ویروس‌ها، قارچ‌ها و انگل‌ها آشنا می‌شید. شکل و شمایلشون، نحوه زندگیشون، بیماری‌هایی که ایجاد می‌کنن و راه‌های مبارزه باهاشون رو یاد می‌گیرید. توی بخش کشت میکروب  یاد می‌گیرید چطور میکروب‌ها رو توی محیط‌های کشت مخصوص پرورش بدید و ازشون نمونه‌گیری کنید.

انواع مختلف آزمایش‌ها رو برای شناسایی میکروب‌ها، بررسی حساسیتشون به آنتی‌بیوتیک‌ها و تشخیص بیماری‌های مختلف انجام می‌دید.  توی بخش ایمنی زیستی که یه بخش خیلی مهم تو آزمایشگاه میکروبیولوژیه، یاد می‌گیرید چطور با میکروب‌های خطرناک کار کنید، از خودتون و اطرافتون محافظت کنید و از انتشار بیماری‌ها جلوگیری کنید.

میکروبیولوژی بهتر است یا ژنتیک؟

میکروبیولوژی و ژنتیک اشتراکات زیادی باهم دارن اما تفاوت‌های مهمی هم دارن؛ در رشته میکروبیولوژی، موجودات میکروسکوپی (میکروب‌ها) و نقششون تو سلامتی، بیماری، محیط زیست و صنعت بررسی میشه؛ اما توی ژنتیک، وراثت، رمز ژنتیکی، DNA، RNA، صفات ارثی و تنوع زیستی اونها برامون مهمتره.

هدف دروس میکروبیولوژی، شناخت میکروب‌ها، نحوه عملکردشون، بیماری‌های ایجاد شده توسط آن‌ها، راه‌های پیشگیری و درمان بیماری‌ها و استفاده از میکروب‌ها در صنایع مختلف هستش اما در ژنتیک، درک چگونگی انتقال صفات از نسلی به نسل دیگه، اصلاح نژاد گیاهان و حیوانات، تشخیص و درمان بیماری‌های ژنتیکی، مهندسی ژنتیک و تولید داروهای جدید از اهداف مهم ما هستش.

آخرین رتبه قبولی میکروبیولوژی

انتخاب رشته میکروبیولوژی

هرچند که میکروبیولوژی از اون رشته هایی هست که بچه های تجربی کمتر باهاش آشنا هستند، و بیشتر سمت پزشکی و دندانپزشکی و پرستاری میرن، اما اگر علاقه داشته باشین به این رشته، و متناسب با استعدادهاتون این رشته رو انتخاب بکنین، میتونه آینده شغلی و درآمدی خوبی برای شما داشته باشه! ولی مهم هست که قبل از گرفتن این تصمیم سرنوشت ساز، با مشاور انتخاب رشته تجربی مشورت کنین، و همه جوانب یعنی هم آینده شغلی، هم استعداد، هم علاقه و هم توانایی هارو مورد بررسی قرار بدین.